بررسی نقش عوامل دینی در رواج رسم خویدوده (ازدواج بامحارم) در ایران باستان

در نگاشته های پهلوی و متون فقهی دین زرتشت، اصطلاحی به نام « خویدوده » دیده می شود که اغلب پژوهشگران و مترجمان زبان پهلوی آن را به معنای « ازدواج با محارم » و « خویشی با نزدیکان » گرفته اند. بر پایه این رهیافت، خویدوده مابین خویشاوندان بسیار نزدیک از شایسته ترین و مهمترین دستورهای دینی و دارای بزرگترین ثواب بوده است. چنان که ازدواج میان محارم در خاندان های سلطنتی دوران باستان، برای پاکیزگی خون و حفظ مالکیّت رایج بوده است و اقوامی چون: عیلامی ها ، یونانی ها و رومیها ، تایلندی ها و....، هم چنین رسمی داشته اند. با وجود ، عدم اشاره صریح منابع اولیه کیش زرتشتی به ازدواج با محارم ، برداشتهای نادرست از واژه خویدوده -که احتمالاً مفهوم « ازدواج با خویشاوندان» را در بر می گرفته است- باعث گمانه زنی در باره وصلت مردان با دختر، خواهر و مادر خویش شده است. پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد رائج در حوزه مطالعات علوم انسانی و بهره گیری از شیوه تحقیقات نظری و اسنادی ، بر آن است تا به بحث و بررسی در باره نقش عوامل دینی در رواج سنت ازدواج با خویشان یا اصطلاحاً خویدوته در ایران باستان بپردازد و بُن مایه ها و ماهیت راستین چنین وصلتی را روشن سازد. نتیجه تحقیقات نشان می دهد که در ایران تا روزگار هخامنشیان، رسم وصلت با محارم، نزد پارسیان غریب و ناخوشایند بوده است و ازدواج درون فامیلی که بر اثر وام گیری فرهنگی تمدن ایران و ملل همجوار ، در بین ایرانیان رواج یافته بود، کم کم کارائی خود را از دست داد و ناروا تلقی شد. ضمناً اشتباه در تفسیر واژه هائی چون :« دختر » و « خویش » در اصطلاح فقهی خویدوته ، باعث شده است تا ازدواج با محارم نَسَبی در ایران باستان ، پدیده ای عام و متعارف تلقی گردد. در حالی که در متون اولیه دینی ، خویدودک به مفهوم ازدواج با خویشاوندان نزدیک و برای پاکیزگی خون توصیه شده است